Borelioza jest najczęściej występującą chorobą odkleszczowa, której czynnikiem etiologicznym jest bakteria – krętek z kompleksu Borrelia burgdorferi sensu lato.

Kleszcze to drobne pajęczaki, które są tzw. wektorem zakażenia czyli przenoszą bakterie ze zwierząt na ludzi. Rezerwuarem krętków są zainfekowane drobne gryzonie: myszy polne, zające, szczury, wiewiórki a także ptaki. Dużą rolę w przenoszeniu krętków w przyrodzie mają też duże ssaki: jelenie, sarny, łosie, daniele. W epidemiologii boreliozy ważny jest fakt utrzymywania bakteriemii nie tylko w populacjach dziko żyjących ssaków ale również wśród zwierząt hodowlanych : kóz, owiec, bydła, psów i kotów. Kleszcze będące wektorami boreliozy zakażają się podczas żerowania na zainfekowanym żywicielu. Możliwa jest też droga wewnątrz gatunku (współżerowanie, kanibalizm, transstadialnie czy transspermalnie)

W naszych warunkach klimatycznych aktywność sezonowa kleszczy pojawia się w marcu i trwa do początku listopada z dwoma szczytami – wiosennym (maj, czerwiec) i jesiennym (wrzesień). U kleszczy obserwuje się dobowe zmiany aktywności, co jest związane z występowaniem różnic parametrów klimatycznych w różnych porach dnia. Rano i popołudniu wzrasta wilgotność otoczenia kleszcze bytują w wyższych partiach roślin, zaś w południe przy niższej wilgotności i wyższej temperaturze ukrywają się w niskich ich częściach. W ten sposób unikają strat wody w swoim organizmie, a tym samych stwarzają dogodne warunki dla bytujących w nich krętków.

W Polsce kleszcze występują we wszystkich województwach, głownie w lasach liściastych i mieszanych. Działania człowieka związane ze zmianami środowiska (budowa osiedli, zadrzewiane miast, rozwój przemysłu), stwarzają dogodne warunki dla przemieszczania się potencjalnych żywicieli kleszczy. Ciągną one do tzw. wysp cieplnych o wysokiej wilgotności i dobrych warunkach do życia a to automatycznie wpływa  na strukturę i rozwój populacji kleszczy. Tym samym zwiększa się znacznie liczba osób narażonych na ataki kleszczy o mieszkańców miast przebywających w celach rekreacyjnych w parkach, na skwerach i działkach.W dalszym ciągu jednak grupą najbardziej narażoną i najczęściej zarażoną boreliozą są pracownicy leśni, myśliwi i rolnicy.

Człowiek może zarazić się krętkami w różnorodny sposób. Do zakażenia najczęściej dochodzi w trakcie incydentu kłucia kleszcza, kiedy istnieje możliwość tzw. transmisji patogenów. Możliwe jest też wtarcie jego wydalin lub fragmentów ciała w miejscu uszkodzenia skóry. Do efektywnej transmisji krętów i ich rozwoju u człowieka niezbędny jest okres 24-48 godzin od momentu przyczepienia się kleszcza do skóry żywiciela.

Dzięki badaniom molekularnym wyizolowano obecnie ponad 20 genogatunków krętków. Niektóre, jak: Borrelia burdorferi sensu stricto, Borrelia garinii, Borrelia afzelii, Borrelia bissetti, Borrelia garinii są chorobotwórcze dla człowieka. Na podstawie badań genomów kilku z nich stwierdzono, że poszczególne geny można posegregować na regiony o większym i mniejszym stopniu zmienności. Regiony stabilne genetycznie odpowiedzialne są za przetrwanie bakterii (gen RRS), zaś te mniej stabilne za wywoływanie odmiennych objawów chorobowych (geny Osp).

W zależności od genogatunku bakterii przeniesionej przez kleszcza zmiany patologiczne u człowieka mogą być zróżnicowane:

*Borrelia garinii – objawy neurologiczne

*Borrelia burdorferi s.s – objawy reumatologiczne

*Borrelia afzelii – zmiany skórne

Charakterystyczne cechy boreliozy to: szybki rozsiew zakażenia w wielu tkankach, możliwość wywołania choroby przez niewielką liczbę krętków i fazowy przebieg zakażenia związany z różnymi etapami odpowiedzi immunologicznej na antygeny bakteryjne.

W boreliozie opisuje się stadia chorobowe:

* WCZESNA borelioza z Lyme

– stadium zakażenia ograniczonego – (rumień wędrujący, chłoniak limfocytarny skóry)

– stadium zakażenia rozsianego – (rumień wędrujący mnogi – wtórny, wczesna neuroborelioza, zapalenia stawów,     zapalenie mięśnia sercowego, inne zmiany narządowe)

* PÓŹNA borelioza z Lyme

– stadium zakażenia przewlekłego – (przewlekłe zanikowe zapalenia skóry, objawy neurologiczne i reumatologiczne lub inne związane z zajęciem róznych narządów utrzymujące się przez min. 12 m-cy)

Choroba może ujawnić się w różnych stadiach, niektóre objawy mogą się na siebie nakładać lub niektóre stadia mogą w ogóle nie występować. Różnorodność obrazu klinicznego znacznie utrudnia diagnostykę choroby.Rozpoznanie boreliozy opiera się o wywiad epidemiologiczny (stwierdzenie faktu ukłucia przez kleszcza lub objawy zgłaszane przez pacjenta), obraz kliniczny i badania serologiczne.